Kemalizm, Mustafa Kemal Atatürk’ün düşünce sistemine dayanan ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş felsefesini oluşturan ilke ve devrimlerin bütünüdür.
Bunlar sadece yönetim biçimi veya ideolojik yapı değil; toplumu Orta Çağ kalıntısı yapılardan koparıp modernleşmeye yönlendirmeyi hedefleyen bir düşünce reformudur.
Kemalizmin Derin Felsefesi Anlaşıldı mı?
Büyük ölçüde anlaşılamadı. Bunun sebepleri:
•Yüzeysel eğitim politikaları: Halkın büyük kısmı reformların felsefi arka planını değil, sadece biçimsel yönlerini gördü (şapka, harf, kıyafet vs.).
•Devletin açıklama ve iletişim eksikliği: Rejim “yaptım oldu” tarzıyla halkla yeterince bağ kuramadı.
•Aydın–halk kopukluğu: Dönemin aydınları bile çoğu zaman bu ilkeleri entelektüel olarak işleyemedi.
Neden Sürdürülebilir Olmadı?
1.Toplumla gerçek bir entegrasyon sağlanamadı. Kemalizm yukarıdan aşağıya indirilen bir proje oldu, aşağıdan yukarıya bir “talep” hâline dönüşemedi.
2.Eğitimde süreklilik sağlanamadı. Her gelen iktidar reformları ya değiştirdi ya da içini boşalttı.
3.Ekonomik bağımsızlık sağlanamayınca, Batı ile bütünleşme “tüketici bir entegrasyon” düzeyinde kaldı.
4.Popülist ve din temelli siyasetin yükselişi, Kemalist ilkelerin halk nezdindeki karşılığını aşındırdı.
Kemalizm Okuryazarlığı Neden Gelişmedi?
•Müfredat değişimleriyle Atatürkçülük, sınav ezberi haline getirildi.
•Resmî ideoloji gibi dayatıldı; sorgulama değil ezber istendi.
•Aydınların ilgisizliği: Aydınlar, Kemalizmin evrimleşmesini sağlamadı; onu 1930’ların donmuş kalıbında tutmaya çalıştı.
Kemalizmin Temel Özellikleri: Neden Anlatılamadı?
Kemalizmin sunduğu temel değerler:
•Devrimcilik (sürekli yenilenme)
•Saydamlık (hesap verebilir devlet)
•Demokrasi (zamanla geliştirilecek sistem)
•Kaliteli eğitim (köy enstitüsü vizyonu)
•Ekonomik bağımsızlık (tam kalkınma)
•Laiklik (din-devlet ayrımı)
Ancak bu değerler:
•İçselleştirilmedi çünkü halkla iletişim dilinde halkın inanç ve değerleri dikkate alınmadı.
•İdeolojik bir sopa gibi kullanıldı.
•Laiklik yanlış anlatıldı: Dinsizlik gibi algılandı.
•Ekonomik reformlar başarısız kalınca halk gözünde cazibesini kaybetti.
Kemalizmin Karşıtları: Din, Cemaat ve Alternatif Anlatılar
Kemalizmin laik ve akılcı çizgisine karşı:
•Dinî cemaatler, halkın duygusal ve gündelik ihtiyaçlarına daha yakın duran bir söylem geliştirdi.
•Cemaatler, halkın yardım, eğitim, güvenlik ve aidiyet arayışlarını daha iyi karşıladı.
•Devlet, vatandaşın yanında görünmezken, cemaatler sahadaydı.
•“Kemalizm dinsizdir, elitisttir” söylemi, halkta karşılık buldu.
•Özellikle 12 Eylül sonrası, devlet eliyle bile bu cemaatler desteklendi.
Kemalizm Nasıl Sürdürülebilir Olabilir?
1.Yeniden yorumlanmalı ve güncellenmeli: 1930’ların Kemalizmi değil, 2030’ların “çağdaş Atatürkçülüğü” inşa edilmeli.
2.Halkla ortak dil kurulmalı: Dindar yurttaşlarla çatışmak yerine, onlara da hitap eden bir anlatım geliştirilmeli.
3.Ekonomik başarıyla bütünleştirilmeli: Sosyal adalet ve refah politikaları ile desteklenmeli.
4.Yerelden başlamalı: Belediyeler, kooperatifler, eğitim kurumları üzerinden yeni nesil Kemalist uygulamalar hayata geçirilmeli.
5.Dijital çağın araçlarıyla yayılmalı: TikTok’tan YouTube’a, podcast’ten dijital romanlara kadar halkın tükettiği mecra ve dillerle anlatılmalı. Kemalizmin yüzleri , yazarları , hocaları , maksud yazarları , you tuberlar gelişmeli .
Toparlsrsak .
Kemalizm bir “geçmiş ideoloji” değil, doğru anlatıldığında geleceğe dair bir kalkınma modeli olabilir. Bugünün dünyasında Kemalizmi sürdürülebilir kılmak için:
•Onu “elitist bir tabu” olmaktan çıkarıp, halka mal etmek
•“katılımcı bir yaşam rehberi”ne dönüştürmek gerekir.
Kemalizm büyük felsefe , küçük adamların elinde gelişemedi , Kemalizmin tüccarlarından Kemalizmi kurtarıp halka benimsetmek , moda yapmak , Kemalizm okur yazarlığını geliştirip , demokrasiye , gelir adaletine , yargı adaletine ekonomik bağımsızlığı giden yolun Kemalizmde olduğunu anlatip halkın benimsemesini sağlamaktır.
Müjdat güler
İstanbul 21 Temmuz 2025